دانشواژة «دولت» و «دولتسازی»، در متون فلسفة سیاسی اسلامی متقدم تقریباً بهکار نرفتهاند. بااینحال پرسش آن است که آیا بر پایة متون فلسفة سیاسی اسلامی میتوان راهبردهایی برای دولتسازی بهدست آورد (پرسش اصلی). این مقاله از روش تفسیری استفاده میکند و دلالتهای لفظی را میکاود و میکوشد تا ظرفیت الفاظ بهکاررفته در متون فلسفة سیاسی اسلامی برای دلالت بر معانی جدید را بررسی کند (روش). با مراجعه به آثار فلاسفة سیاسی متقدم معلوم شد که مفهوم «تدبیر مدنی» با «راهبرد دولتسازی» معادل است. همچنین با ارائة یک تجزیه و تحلیل از دانشواژة «دولت» و «دولتسازی» بر پایة آرای فلاسفة سیاسی متقدم، به راهبردهای دولتسازی در فلسفة سیاسی اسلامی دست یافتیم. دولتسازی از سه راهبرد معرفتی، ساختاری و کارکردی تشکیل شده است. راهبردهای دولتسازی در فلسفة سیاسی اسلامی خاستگاه درونی و فرهنگی دارند و از نظریههای رقیب که راهبردهایی همچون جنگ یا مؤلفههای اقتصادی را در دولتسازی دخیل میدانند، متمایزند (نتیجه).
Classification of State Building Strategies based on the Opinions of Advanced Political Philosophers
Abstract:
The terms "government" and "state-building" are almost never used in the texts of advanced Islamic political philosophy. However, the question is whether it is possible to obtain strategies for state building based on the texts of Islamic political philosophy? (the main question). This article uses the interpretative method and explores the verbal meanings and tries to investigate the capacity of the words used in the texts of Islamic political philosophy to indicate new meanings (method). Referring to the works of advanced political philosophers, it became clear that the concept of "civil planning" is equivalent to "state-building strategy". Also, by providing an analysis of the vocabulary of "government" and "state-building" based on the opinions of advanced political philosophers, we achieved state-building strategies in Islamic political philosophy. State building consists of three epistemic, structural and functional strategies. State building strategies in Islamic political philosophy have an internal and cultural origin and are different from competing theories that consider strategies such as war or economic components involved in state building (result).
امیدی، مهدی، ۱۴۰۰، «نشست علمی اقتضائات و الزامات حکمت متعالیه برای ساخت دولت اسلامی»، برگزارشده در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، آدرس بازیابی: http://radio.isca.ac.ir.
جوادی آملی، عبدالله، 1381، ادب فنای مقربان، قم، مرکز اسراء.
حاتمی، عباس، ۱۳۹۰، «نظریههای مختلف دولتسازی؛ به سوی چهارچوببندی نظری»، علوم سیاسی، ش23، ص7-44.
فارابی، ابونصر محمدبن محمد، 1970، کتاب الحروف، چ دوم، بیروت، دارالمشرق.
فارابی، ابونصر محمدبن محمد، ۱۴۲۱ق، السیاسة المدنیة، بیروت، دار و مکتبة الهلال.
فراهیدی، خلیلبن احمد، ۱۴۰۹ق، کتاب العین، قم، هجرت.
فوکویاما، فرانسیس، 1382، «الفبای دولتسازی و زمامداری»، ترجمة مجتبی امیری وحید، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش197 و 198، ص4-9.
لاک، جان، 1383، نامهای در باب تساهل، ترجمة شیرزاد گلشاهی کریم، تهران، نشر نی.
لکزایی، شریف، 1398، «رویکرد حکمت سیاسی متعالیه به دولت»، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، دورة 5، ش3، ص83-100.
لکزایی، شریف، 1399، «نشست علمی تجربة دولتسازی در چهار دهه پس از انقلاب اسلامی»، برگزارشده در مجمع عالی حکمت اسلامی، آدرس بازیابی: http://hekmateislami.com/?p=13542.