سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 26، پاييز و زمستان 1400، ص61-78

قاسم شبان‌نياء ركن‌آبادي/ دانشيار گروه علوم سياسي، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    shaban1351@yahoo.com
دريافت: 05/05/1400 ـ پذيرش: 21/09/1400

چکيده
قاعدة تولا و تبرا تنظيم‌کنندة سياست خارجي دولت اسلامي است و چهارچوبي براي نوع تعاملات با کشورهاي اسلامي و غيراسلامي ارائه مي‌دهد. در اين مقاله با بهره‌گيري از منابع اسلامي و استنباط از آيات و روايات، برخي از ابعاد کاربست اين قاعده در حوزة سياست خارجي دولت اسلامي نشان داده شده است. براساس ظرفيتي که اين قاعده ايجاد مي‌کند، مي‌توان در حوزة ساختاري، بلوک‌بندي متمايزي از ساختار کنوني نظام بين‌الملل ارائه داد؛ به‌گونه‌اي که در يک‌سوي آن با بهره‌گيري از قاعدة تولا و با محوريت اشتراکات ايماني، جرياني همگرا در نظر و عمل، بر پاية اعتقادات مشترک شکل ‌گيرد و به انحاي گوناگون، اين جريان ضمن افزايش هم‌افزايي دروني، از راه‌هاي گوناگون، اقتدار جمعي را حفظ نموده، آن را گسترش دهد. از سوي ديگر، بهره‌گيري از قاعدة تبرا، منجر به مرزکشي نظري و عملي با کساني مي‌شود که نه‌تنها سنخيتي با جريان توحيدي ندارند، بلکه در برابر آن، از هر طريق ممکن، به مقابله برمي‌خيزند.

کليدواژه‌ها: تولا، تبرا، سياست خارجي، دولت اسلامي، کاربست.