سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 27، بهار و تابستان 1401، ص7-20
* طاهره حياتي
/ دانش‌پژوه سطح 4 فقه خانواده مؤسسة آموزش عالي حوزوي معصوميه خواهران و استاد گروه فقه و اصول مجتمع آموزش عالي بنت‌الهدي جامعة المصطفي العالميه قم
mail.miu.ac.ir
محمدحسين حياتي/ طلبه سطح 3 مؤسسة تخصصي فقه و اصول امام حسين قم mhhayati004@gmail.com
دريافت: 21/02/1401 ـ پذيرش: 15/06/1401
چکيده
ورود واژة «جهاد تبيين» در ادبيات سياسي جهان اسلام در چند سال اخير توسط امام خامنه‌اي فرمانده کل قوا و بالاترين مقام در نظام جمهوري اسلامي ايران، شناخت گستره آن را ضروري مي‌نماياند. «جهاد» در انديشه مشهور فقها که فقط حمله مسلحانه به دشمن با سلاح خاص جنگي است، با جهاد با ابزار زبان و قلم تنافي دارد. همچنين در نگاه بدوي، حفظ کيان اسلام و مسلمانان در مقابل هجمه دشمن که مفهوم «دفاع» در انديشه مشهور فقها و امام خامنه‌اي است، با به‌کارگيري واژه «جهاد تبيين» و کاربست آن در بيانات ايشان سازگاري ندارد. از سوي ديگر، به‌کار بردن تعبير «جهاد» براي تبيين در زمان کنوني که کشور در حال دفاع از کيان اسلام و مسلمانان در برابر هجمه‌هاي گوناگون دشمن است، اين سؤال را مطرح نموده که گستره جهاد تبيين در انديشه دفاعي امام خامنه‌اي چگونه است؟ پژوهش حاضر در پاسخ به اين سؤال، مفهوم و ابعاد «جهاد» و «دفاع» در انديشه معظمٌ‌له را به روش مقايسه‌اي ـ تحليلي با استفاده از منابع مکتوب و بيانات ايشان تبيين کرده و توسعه مفهومي واژه «جهاد» را اثبات نموده است. در نهايت، «جهاد تبيين» به‌مثابه يکي از مصاديق جهاد، نوعي دفاع است و دفعِ هجمه دشمن در تحريف حقايق و وقايع. جهاد تبيين به‌تبع گستردگي ابعاد گوناگون دفاع، گسترده بوده و تفاوت آن با ساير ابعاد دفاع، ابزار و روش دفاعي آن است.
کليدواژه‌ها: جهاد، جهاد تبيين، دفاع، انديشه دفاعي، امام خامنه‌اي.