سال چهاردهم، شماره دوم، پياپي 28، پاييز و زمستان 1401، ص61-74

* ابوالقاسم کريمي/ دانش‌پژوه كارشناسي ارشد گروه فقه سياسي مؤسسة عالي فقه و علوم اسلامي      Arefi2255@gmail.com
قاسم شبان‌نياء ركن‌آبادي/ دانشيار گروه علوم سياسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)     shaban1351@yahoo.com
دريافت: 05/07/1401 ـ پذيرش: 25/09/1401
چکيده
به‌رغم دستور قرآن کريم به پيامبر براي مشورت در امور سياسي ـ اجتماعي و نقل برخي موارد از سيره مشورتي پيامبر(ص) مي‌توان رويکرد دولت اسلامي در امور منوط به مشورت و ميزان اعتبار رأي اکثريت در اين امور را تبيين نمود. اين پژوهش با ارزيابي فقهي دلالي و صدوري مشورت‌هاي پيامبر(ص) ضمن پذيرش مشورت در شيوه حکمراني ديني، حکومت اسلامي را از قرار گرفتن در تنگناي لزوم تبعيت از رأي اکثريت خارج نموده تا با ملاحظه شرايط و مصالح بتواند تصميم ‌نهايي را اتخاذ نمايد. ازاين‌رو ضمن تبيين «ماهيت مشورت» کنار گذاشتن برخي موارد ذکرشده در شمار مشورت‌هاي پيامبر(ص) در نهايت چهارده مورد از مشورت‌هاي ايشان در ذيل «مشورت در امور نظامي» و «مشورت در امور اجتماعي» مورد ارزيابي صدوري و دلالي قرار گرفته‌اند که در اعتبارسنجي صدوري علاوه بر بررسي سند از شيوه تجميع قرائن نيز بهره جسته شد و در ارزيابي دلالت نيز اين مشورت‌ها ضمن تحليل تحقق رأي اکثريت، ميزان دلالت آنها بر اعتبار يا عدم اعتبار رأي اکثريت مورد توجه قرار گرفت و عدم دلالت آنها بر اعتبار رأي اکثريت تبيين گرديد.

کليدواژه‌ها: ماهيت مشورت، سيره پيامبر(ص)، حکمراني ديني، رأي اکثريت.