Ma`rifat-e Siasi, Volume 16, Issue 1, No 31, Year 2025 , Pages 97-112

    An Analytical Re-examination of the Umayyads’ Role in Transforming the Concept of the Caliphate

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Ali akbar alemiyan / Assistant Professor, Al-Mustafa International University / Najva110@gmail.com
    dor 20.1001.1.20084366.1403.16.1.6.1
    doi 10.22034/siyasi.2025.5001570
    Abstract: 
    One of the significant deviations during the Umayyad era was the transformation that occurred within the institution of the Caliphate. The Umayyad dynasty played a prominent and profound role in fundamentally altering the concept and function of the Caliphate. This descriptive-analytical study, based on library research, seeks to answer the question: What was the nature and impact of the Umayyads’ agency in altering and deviating the concept of the Caliphate? Findings indicate that the Umayyads’ intervention led to a fundamental transformation both in the meaning and structure of the Caliphate, with far-reaching implications for the broader intellectual and political orientation of the Muslim community. The dimensions and consequences of this transformation can be seen in the prioritization of kingship over prophethood, the emergence of autocracy, the adoption of Persian and Roman models of monarchy, secularization, hereditary rule, and the propagation of the doctrine of obedience to unjust rulers and the illegitimacy of rebellion against them.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بازخوانی تحلیلی کنشگری بنی‌امیه در تغییر و تبدیل مفهوم خلافت
    Abstract: 
    یکی از انحرافاتی که در عهد امویان رواج پیدا کرد، انحرافی بود که در جریان خلافت به ‌وجود آمد. نقش بنی‌امیه در تحول بنیادین در مفهوم و کارکرد خلافت، نقشی پررنگ و عمیق به ‌نظر می‌رسد. این تحقیق که به‌شیوة توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده، به ‌دنبال یافتن پاسخ به این پرسش است که کنشگری بنی‌امیه در تغییر و تبدیل مفهوم خلافت و به ‌انحراف کشیدن این مقوله چه بوده است و چگونه تحلیل می‌شود؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که کنشگری بنی‌امیه در تغییر و تبدیل مفهوم خلافت، به تغییر بنیادین، هم در مفهوم و هم در ساختار آن منجر شد و نتایج آن نیز در رویکرد کلان فکری و سیاسی جامعه هویدا شد. مؤلفه‌ها و بازخوردهای این تغییر و تحول را می‌توان در برتری‌بخشی به خلافت نسبت ‌به نبوت، استبدادی شدن حکومت، کسرایی و قیصری شدن حکومت، سکولاری شدن حکومت، موروثی شدن حکومت، و ترویج نظریة اطاعت از حاکم جور و عدم جواز قیام برضد او جست‌وجو کرد.
    References: 
    • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید ‌بن‌ هبة‌الله (1378ق). شرح نهج البلاغه. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیه.
    • ابن‌اثیر، علی ‌بن ‌محمد (1370). الکامل فی التاریخ. ترجمة محمدحسین روحانی. تهران: اساطیر.
    • ابن‌اعثم کوفی، احمد (1372). الفتوح. ترجمة محمد بن ‌احمد بن مستوفی هروی. تحقیق: غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    • ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن ‌بن ‌علی (1412ق). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • ابن‌حبان، ابی‌حاتم محمد تمیمی (1414ق الف). السیرة النبویة و اخبار الخلفاء. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.
    • ابن‌حبان، ابی‌حاتم محمد تمیمی (1414ق ب). صحیح ابن‌حبان. تحقیق: شعیب الارنؤوط. بیروت: مؤسسة الرسالة.
    • ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1408ق). دیوان المبتدأ و الخبر فى تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوى الشأن الأکبر. تحقیق خلیل شحاده. بیروت: دار الفکر.
    • ابن‌عبدالبر، یوسف ‌بن‌ عبدالله (1387ق). التمهید لما فی‌ الموطأ من‌ المعانی‌ و الاسانید. المغرب: وزارة عموم الاوقاف والشؤون الاسلامیه.
    • ابن‌عبدالبر، یوسف ‌بن‌ عبدالله (1412ق). الاستیعاب فی معرفة الاصحاب. تحقیق: علی محمد البجاوی. بیروت: دار الجیل.
    • ابن‌عبدربه اندلسی، احمد بن‌ محمد (1409ق). العقد الفرید. تحقیق: علی شیری. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • ابن‌عساکر، ابوالقاسم علی ‌بن ‌الحسن ‌بن ‌هبةالله (1415ق). تاریخ مدینة دمشق. تحقیق: عمرو ‌بن ‌غرامة العمروی. بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
    • ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله‌ بن ‌مسلم (1410ق). الامامة و السیاسة. تحقیق: علی شیری. بیروت: دار الأضواء.
    • ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل (1407ق). البدایة و النهایة. بیروت: دار المعرفه.
    • اصفهانی، ابوالفرج (1420ق). الاغانی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • بلاذری، احمد ‌بن‌ یحیی (1417ق). انساب الاشراف. تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلى. بیروت: دار الفکر.
    • بلاذری، احمد ‌بن ‌یحیی (1988م). فتوح البلدان. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
    • بلعمی، ابوعلی (1373). تاریخ‌نامة طبری. تهران: البرز.
    • بیهقی، ابوبکر احمد بن ‌حسین (1410ق). شعب الایمان. تحقیق: محمد السعید بسیونی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • جاحظ، عمرو ‌بن ‌بحر (1322ق). کتاب التاج فی اخلاق الملوک. قاهره: المطبعة الامیریة.
    • جاحظ، عمرو ‌بن‌ بحر (1419ق). البیان والتبیین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • جمعی از نویسندگان دانشگاه کمبریج (1377). تاریخ اسلام. ترجمة احمد آرام. تهران: امیرکبیر.
    • خاکرند، شکرالله (1390). سیر تمدن اسلامی. قم: بوستان کتاب.
    • دورانت، ویل (1373). تاریخ تمدن؛ عصر ایمان. ترجمة ابوطالب صارمی، ابوالقاسم پاینده و ابوالقاسم طاهری. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    • الدوری، عبدالعزیز و المطلبی، عبدالجبار (بی‌تا). اخبار الدولة العباسیة و فیه اخبار العباس و ولده. بیروت: دار الطلیعه.
    • ذهبی، محمد بن ‌احمد (1986م). سیر اعلام النبلاء. بیروت: مؤسسة الرسالة.
    • زیدان، جرجی (1333). تاریخ تمدن اسلام. ترجمة علی جواهر کلام. تهران: امیرکبیر.
    • سیوطی، عبدالرحمن ‌بن ‌ابی‌بکر (1370). تاریخ الخلفاء. قم: الشریف الرضی.
    • الشیبانی، عمرو ‌بن ‌ابی‌عاصم الضحاک (1400ق). السنة. تحقیق: محمد ناصرالدین الالبانی. بیروت: المکتب الاسلامی.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین (1378). شیعه در اسلام. قم: جامعۀ مدرسین حوزة علمیة قم.
    • طبری، محمد ‌بن ‌جریر (1375). تاریخ الطبری. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
    • عاملی، سیدجعفر مرتضی (1391). الصحیح من سیرة النبی الاعظم (سیرة صحیح پیامبر اعظم). ترجمة محمد سپهری. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
    • عبدالرزاق، علی (1952م). الخلافة والاسلام. بیروت: دار مکتبة الحیاة.
    • عسکرى، ابوهلال حسن ‌بن‌ عبدالله (1384ق). جمهرة الامثال. قاهره: المؤسسة العربیة الحدیثة.
    • عطوان، حسین (1411ق). الفقها والخلافة فی العصر الاموی. بیروت: دار الجیل.
    • فاخوری، حنا (بی‌تا). تاریخ ادبیات عرب. ترجمة عبدالحمید آیتی. تهران: توس.
    • قادری، حاتم (1388). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران. تهران: سمت.
    • قلقشندی، ابی‌العباس احمد ‌بن ‌علی (بی‌تا). مآثر الإنافة فی معالم الخلافة. تحقیق: عبدالستار احمد فراج. بیروت: عالم الکتب.
    • کرون، پاتریشیا (1389). تاریخ اندیشة سیاسی در اسلام. ترجمة مسعود جعفری. تهران: سخن.
    • کحاله، عمر رضا (بی‌تا). الفنون الجمیله فی الصور الاسلامیه. بی‌جا: بی‌نا.
    • کلینى، محمد ‌بن ‌یعقوب (1388ق). الکافى. تحقیق: على‌اکبر الغفارى. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • کورزین، فیلیس (1386). امپراتوری اسلامی. ترجمة مهدی حقیقت‌خواه. تهران: ققنوس.
    • کونل، ارنست (1347). هنر اسلامی. ترجمة هوشنگ طاهری. بی‌جا: مشعل آزادی.
    • گویارد، استانیلاس (1379). سازمان‌های تمدن امپراطوری اسلام. ترجمة فخرالدین طباطبایی. تهران: زرین‌نگار پویا.
    • لاپیدوس، ایرا ام (1376). تاریخ جوامع اسلامی (از آغاز تا قرن هجدهم). ترجمة محمود رمضان‌زاده. مشهد: بنیاد پژوهش‌های فرهنگی آستان قدس رضوی.
    • مادلونگ، ویلفرد (1386). جانشینی محمد. ترجمة احمد نمایی و دیگران. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    • مسعودى، على ‌بن ‌حسین (1365). التنبیه والاشراف. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
    • مسعودی، ابوالحسن علی ‌بن ‌الحسین (1374). مروج الذهب و معادن الجوهر. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
    • مطهری، مرتضی (1385). یادداشت‌های استاد. تهران: صدرا.
    • مقدسی، مطهر بن ‌طاهر (بی‌تا). البدء و التاریخ. بیروت: مکتبة الثقافة الدینیة.
    • منقری، نصر ‌بن ‌مزاحم (1370). پیکار صفین. ترجمة پرویز اتابکی. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    • مودودی، ابوالاعلی (1405ق). خلافت و ملوکیت. ترجمة خلیل احمدحامدی. تهران: بیان ـ پاوه: شرکت نشر فرهنگ قرآن.
    • مونس، حسین (1375). اطلس تاریخ اسلام. ترجمة آذرتاش آذرنوش. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
    • یعقوبی، احمد بن ‌ابی‌یعقوب (1382). تاریخ یعقوبی. ترجمة محمدابراهیم آیتی. تهران: علمی و فرهنگی.
    • یعقوبی، احمد بن ‌ابی‌یعقوب (1980م). مشاکلة الناس لزمانهم. تصحیح: ویلیام میلوارد. بیروت: دار الکتاب الجدید.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    alemiyan, Ali akbar.(2025) An Analytical Re-examination of the Umayyads’ Role in Transforming the Concept of the Caliphate. Ma`rifat-e Siasi, 16(1), 97-112 https://doi.org/10.22034/siyasi.2025.5001570

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali akbar alemiyan."An Analytical Re-examination of the Umayyads’ Role in Transforming the Concept of the Caliphate". Ma`rifat-e Siasi, 16, 1, 2025, 97-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    alemiyan, A.(2025) 'An Analytical Re-examination of the Umayyads’ Role in Transforming the Concept of the Caliphate', Ma`rifat-e Siasi, 16(1), pp. 97-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    alemiyan, A. An Analytical Re-examination of the Umayyads’ Role in Transforming the Concept of the Caliphate. Ma`rifat-e Siasi, 2025; 16(1): 97-112