معرفت سیاسی

 
بیان مسئله 
محور مقاومت از قدرت و جایگاه ویژه و تعیین‌کننده‏ای در غرب آسیا و تحولات آن برخورداراست. این محور به‌واسطة منابع و مبانی قدرت خود می‌تواند دارای تأثیرات فزاینده‏ای بر میزان قدرت و گسترة ژئوپلیتیک محور مقاومت باشد. در واقع مبنای اساسی قدرت محور مقاومت، ایدئولوژی هویت‌بخش مقاومت اسلامی است. مبانی دینی و هویتی، نقش حیاتی و تحکیم‌بخش برای آن داشته و با شناسایی مبانی و شاخص‏های مقاومت، تثبیت و تداوم آن تضمین‌کنندة گفتمان مقاومت است (دبیری مهر، 1392، ص19-20).
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، مردم‌سالاری به‌معنای حق تعیین سرنوشت سیاسی مردم خاورمیانه و نیز طرح خاورمیانة اسلامی (مدنظر نظام جمهوری اسلامی ایران) همواره مورد تأکید و تصریح بوده است و این قضیه خود را در قالب حمایت‌ از جنبش‌‌ها و حرکت‌های ضداستبدادی و ضددیکتاتوری در خاورمیانه در سال‌های بعد از انقلاب و به‌ویژه در حمایت از مسئلة بیداری اسلامی و قیام‌های مردمی اخیر در خاورميانه از سال 1389 به بعد نشان داده است. این موضوع، علاوه بر اینکه سبب توسعة گفتمان و ارزش‌های انقلاب اسلامی در فراتر از مرزهای ایران شده، نتایج امنیتی نيز برای انقلاب اسلامی و محور مقاومت به همراه داشته و جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای توسعة محور مقاومت و ایجاد امنیت در منطقه بر اساس گفتمان انقلابی خود، موازنة موجود بین‌المللی را برهم زده است. انقلاب اسلامي ایران به‌عنوان نمایندة گفتمان اسلام انقلابی سبب شد كه هم در ساختار و هم در كاركرد نظام بين‌الملل، تغيير و تحولاتي اساسي رخ دهد. با توجه به حاكم بودن نظام دوقطبي، ايجاد جبهه‌اي جديد بدون اتكا به غرب و شرق سبب فعال‌تر شدن جنبش عدم تعهد و ملت‌هاي مستقل شد؛ تاجايي‌كه توانستند در عرصة روابط بين‌الملل نقش‌آفرين شوند. از سوی دیگر، این انقلاب باعث شکل‌گیری و تقویت محور مقاوت نیز شده است.
نظریة مقاومت، برای اولین‌بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی در میان مسلمین و مستضعفان جهان پدیدار شد. این نظریه در چهارچوب جهان‌بینی توحیدی و معرفت وحیانی به‌عنوان یک نظریة رهایی‌بخش در قالب رویکرد استکبارستیزی و سلطه‌ستیزی و برخورد با نظام سلطه و مبتنی بر قدرت مردمی و با الهام‌گیری از انقلاب اسلامی، از متن اسلام ناب محمّدی و با هدف مقابله با ظلم و حمایت از مظلومین شکل گرفته است. بدون شک، چنین مقاومتی (مقاومت پويای مُنبعث از انقلاب اسلامی، نه مقاومت منفعلانه) برگرفته از متن قرآن و سنت رسول‌الله است و می‌توان تأکید کرد که شکل‌گیری مقاومت اسلامی بین مسلمین مبتنی بر «استکبارستیزی» و«سازش‌ناپذیری» با هدف دفاع از کرامت و عزّت انسانی ‌و در جهت توسعه، تعمیق و گسترش ژئوپليتیک محور مقاومت بوده و روایت جدیدی از متن سیاست و روابط بین‌المللِ مبتنی بر تزویر و معیارهای دوگانه است. بنابراین، نظریة مقاومت با مبانی فرانظری هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و روش‌شناسانة متعالی، رویکرد جدید و نوینی را مطرح می‌کند که دارای رگه‌های شالوده‌شکنانه نسبت‌به ساختار و عملکرد نظام بین‌الملل نیز می‌باشد. این نظریه،
در قالب «پارادایم برخورد با سلطه و ستم» از منظر اسلامی ‌و انسانی آن توانسته است تمام معادلات مفهومی ‌و سیاسی «نظام سلطه» (کشورهای سلطه‌گر) و «نظام تسلیم» (کشورهای وابسته) را به‌کلی دگرگون سازد. مقاومت برآیند انباشت عقده‌ها و عقیده‌های به‌ناحق سرکوب‌شدة تاریخی یک ملت بیدار است. بر این اساس، باور به مقاومت باعث شکل‌گیری هسته‌های مقاومت و نهضت‌های آزادی‌بخش شده است. به عبارت دقیق‌تر، نهضت‌های آزادی‌بخش مدلولِ دالِ مقاومت‌اند. این مسئله در منطقة جنوب غرب آسیا بیشتر موضوعیت یافته است؛ چراکه سال‌هاست به‌دلیل حضور صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها، ژئوپولیتیک منطقه، ژئوپلیتیک مقاومت شده است.
جنبش اسلامی یمن و انقلاب کنونی ناشی از آن با برخورداری از شاخصه‌های گفتمان مقاومت اسلامی، یکی از مهم‌ترین اضلاع ژئوپلیتیک محور مقاومت محسوب می‌گردد. این جنبش، دیگر متعلق به یک منطقة جغرافیایی یا مذهب خاص نيست؛ بلکه با درایت و تدبیر بسیار بالایی تبدیل به یک انقلاب ملی شده است. جنبش انصارالله به‌رهبری عبدالملک بدرالدین به‌عنوان بخشی از محور مقاومت اسلامی، توانسته است مبتنی بر اصول و ارزش‌های اسلام ناب و بهره‌گیری از مؤلفه‌های گفتمان انقلاب و مقاومت اسلامی بر میزان قدرت و گسترة ژئوپلیتیک محور مقاومت بیفزاید. بنابراین، شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در اندیشة رهبران این جنبش می‌تواند به تقویت و تحکیم قدرت مقاومت یمن و تثبیت و تداوم موقعیت آن در ژئوپلیتیک محور مقاومت بینجامد. این جنبش در سال‌های اخیر توانست با تکیه بر مبانی و مؤلفه‌های اساسی گفتمان مقاومت به ایستادگی در برابر تجاوز ائتلاف خارجی استمرار بخشد و روزبه‌روز بر توانمندی‌ها و منابع قدرت خود بیفزاید؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون به‌عنوان بازیگر اصلی و تعیین‌کننده در تحولات داخلی یمن و حتی در معادلات منطقه‌ای مورد پذیرش قرار گرفته است. بر این اساس، هدف پژوهش، شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی در منظومة فکری عبدالملک بدرالدین، رهبر جنبش انصارالله یمن و سنجش تأثیرات آن بر ژئوپلیتیک محور مقاومت به‌عنوان مسئلة اصلی پژوهش است.
دربارة پیشینة پژوهش گفتنی است، مقالات و کتاب‌های مختلفی در خصوص جنبش انصارالله یمن به نگارش درآمده است؛ اما بر اساس جست‌وجوی نگارندگان، هیچ کدام از آنها به‌طور خاص به شناسایی و تحلیل شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در اندیشة رهبران جنبش انصارالله یمن نپرداخته‌اند. برای نمونه، مختار شیخ‌حسینی در مقالة «اندیشة سیاسی انصارالله در پرتو "ملازم" شهید حسین الحوثی» به برشماري مهم‌ترین مؤلفه‌های اندیشة سیاسی انصارالله در منظومة فکری شهید سید حسین الحوثی پرداخته است. این مقاله تنها برخی از مؤلفه‌های سیاسی را شناسايي كرده و از جامعیت برخوردار نیست (شیخ حسینی، 1394، ص271-297).
کتاب تاریخ، اصول و عقاید زیدیه نيز مبانی فقهی ـ دینی و اصول استبدادستیزی و مبارزه را با رویکرد اندیشه و سیر تاریخی تحلیل کرده است. نتایج این کتاب نشان می‌دهد که زیدیه یا حوثی‌های یمن بر اساس مبانی فکری و عقیدتی خود، فعالیت و مقاومت می‌کنند (حاکمی و علي، 1432ق، ص2-38). سیدمحمد طباطبائی‌فر در فصل چهارم کتاب حوثیان یمن به بررسی رویکرد و مواضع سیاسی انصارالله در اندیشه و سخنرانی‌های حسین الحوثی پرداخته و در این بررسی به برخی از مؤلفه‌ها در قالب محورها، مواضع و رویکردهای انصارالله در عرصة سیاسی اشاره كرده است (طباطبائی‌فر، 1394، ص243-292). نتایج این بررسی می‌تواند پژوهش حاضر را در شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن یاری رساند؛ اما نمی‌توان آن را مرجع و منبع کاملی برای برشماري این شاخص‌ها در نظر گرفت. نوآوری مقاله در آن است که نخست به‌صورت مستقل و خاص به شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن پرداخته و تاکنون از این منظر پژوهشی انجام نشده است؛ دیگر آنكه در این شناسایی، منظومة فکری سیدعبدالملک الحوثی محور بررسی بوده و در نهایت، تأثیر این شاخص‌ها بر ژئوپلیتیک محور مقاومت مورد سنجش قرار گرفته که از این جهت نیز این پژوهش بی‌سابقه است.
1. مفهوم‌شناسی و پیشینة مقاومت جنبش انصارالله
محور مقاومت مجموعه‌ای از کشورها و گروه‌هایی از امت اسلامی است که به‌دنبال احقاق حقوق مستضعفان و مبارزه با مستبدان بوده و هدف آن، تأمین مصالح و منافع امت اسلامی و تضمین امنیت جمعی است. اعضای این محور شامل کشورهای ایران، سوریه، عراق، حزب‌الله لبنان، انقلابیون افغانستان و پاکستان، و جریان‌های مقاومت مردمی بحرین و یمن می‌باشد (محمدی سیرت و ترابی‌اقدم ، 1396، ص63). بر این اساس، محور مقاومت یک ائتلاف منطقه‌ای و ترکیبی از بازیگران دولتي و غيردولتي است که با تکیه بر ایدئولوژی و اهداف مشترک در مقابل سلطه و استکبار ایستادگی می‌کنند؛ اما با توجه به اینکه جبهة مقاومت، نهضتي جهانی با محوریت مستضعفان عالم است و با وحدت هدف و همبستگی مستضعفان شکل گرفته، نمی‌توان آن را صرفاً محوری منطقه‌ای تلقی کرد.
این محور در حال حاضر داراي قدرت چشمگیری در منطقة غرب آسیاست و در بيشتر تحولات این منطقه مواضع و نقش تعیین‌کننده و تأثیرگذاري دارد؛ تاجایی‌که باعث کاهش قدرت و نفوذ منطقه‏ای آمریکا، تضعیف کشورهای هم‌پیمان آمریکا در منطقه، تضعیف امنیت اسرائیل و تحمیل هزینه‌های اقتصادی بر آمریکا شده است (ابوالحسن شیرازی و پارسه، 1393، ص103-108). البته این محور با اتکا بر مبانی و ارزش‌های اساسی خود توانسته است قدرت‌های بزرگ را به انفعال بکشاند و پشتوانة واقعی این موفقیت، اتکا به توان خود، حفظ استقلال و تأسی از اندیشه‌های عاشورایی و جهادی است.
مقاومت به‌معنای به‌پاخاستن، پایداری و ایستادگی در برابر کسی یا چیزی است که توازن و حالت طبیعی را برهم زده باشد. بر این اساس، مقاومت و ایستادگی در برابر هر نوع عامل برهم‌زنندة توازن و حالت طبیعی را نیز شامل می‌شود (میرقادری و کیانی، 1391، ص70-71). مقاومت و پایداری از دستورات مؤکد خدای متعال در قرآن بوده است و حتی رسولان الهی مأمور به صبر و ایستادگی شده‌اند و در انجام رسالت الهی خود به آن پایبند بوده‌اند. مقاومت از نظر اسلام امری دائمی است و برای رسیدن به هدف باید صبر و استقامت کرد تا به آن دست یافت. مقاومت اسلامی در برابر ظلم، تجاوز و اشغالگری، دین‌ستیزی، و سلطة استکبار و متحدان آنها شکل گرفته و هدفش حفظ حقوق، دفع ستم، رفع اشغال، حفظ استقلال، جلوگیری از سلطه و استبداد، و اسلام‌خواهی و عدالت‌طلبی است (قاسمی، 1397، ص11؛ رضاخواه، 1392، ص33).
پیشینة مقاومت جنبش انصارالله یمن به آنجا برمی‌گردد که حسين الحوثي با الهام‌گیری از انقلاب اسلامی و تفکر امام خميني و الگو قرار دادن آن، هستة مقاومت را شکل داد. شهید الحوثی در مبارزه با آمریکا و اسرائیل بر اساس اندیشه‌های امام خمینی به ترویج این افکار در بین جوانان می‌پرداخت. مکتب امام خمینی همواره در مواضع و اندیشه‌های او نقش محوری داشت (نجات، 1396، ص130؛ عباسی و گلچین، 1394، ص70).
در واقع، انقلاب اسلامی به‌دلیل جذابیت شعارها، روش‌ها، محتوا، نتایج و سابقة مشترک دینی و تاریخی، و شرایط محیطی و منطقه‌ای و بین‌المللی، پدیده‌ای تأثیرگذار در جهان اسلام بوده است (قاسمی، 1398، ص199).
بر این اساس، مردم یمن انقلاب اسلامی را الگویی برای از بین بردن مشکلات و رفع بی‌عدالتی‌ها و محرومیت‌ها می‌دانند و انقلاب اسلامی امید به پیروزی را در آنها تقویت کرد و به ايشان انگیزه بخشید (تلاشان، 1391، ص14-15).
با آغاز دهة 1990م، نهضت بيداری اسلامی شيعيان يمن شكل جدی‌تری به خود گرفت. رهبری این نهضت را سيد حسين الحوثی بر عهده داشت. او از برجسته‌ترين رهبران شیعیان زیدی یمن و مؤسس جنبش الحوثی بود (مقحفی، 2001، ص23). در این مقطع، «شباب المؤمن» و پایة فعالیت‌های فرهنگی توسط شهید حسین الحوثی در شمال یمن شکل می‌گیرد؛ اما پس از سال 2001م و با حضور آمریکا در منطقه، انصارالله وارد فاز سیاسی و انقلابی شد. یوم الصرخه، نمادی از حرکت ضداستکباری در برابر آمریکا و رژیم صهیونیستی است که در شعارهای آنها تجلی یافته است (موسوی‌نژاد، 1394، ص241-244).
حضور آمریکا در منطقه و ضعف‌های سیاسی و اقتصادی دولت یمن، زمینه را برای قیام این جنبش فراهم كرد. قیام به‌صورت علنی از سال 2003م و با شعارهای برائت از آل سعود، آمریکا و اسرائیل اوج گرفت (صلاحی، 2001، ص6). ایشان در کنار ندای مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل و بازگشت به اسلام، به تبیین این رویکرد در بین مردم و طلاب دینی پرداختند. سید حسین توانسته بود از تعداد اندک یاران خود یک امت بسازد که از ویژگی آگاهی و بیداری برخوردار بودند (شمس‌الدین ، 1394، ص83-84). در تقابل با اقدامات سید حسین، دولت مرکزی نیز شش جنگ خونین و نابرابر (از سال 2004 تا 2010م) را بر آنها تحمیل کرد و سید حسین الحوثی در همان جنگ اول در سال 2004م پس از مقاومت جانانه به شهادت رسید (عرفات، 2010، ص22).
با شهادت سید حسین، برادرش سیدعبدالملک الحوثی رهبری جنبش را برعهده گرفت. او پس از سال‌ها تلاش و مبارزه با دولت مرکزی، حوزة نفوذ خود را از صعده به تمام یمن گسترش داد که با استقبال مردم یمن نیز مواجه شد (شیخ حسینی، 1394، ص26). وی توانست مجدداً به بازسازی روحیة مجاهدان و ایجاد روحیة امید بپردازد و مردم را از نو متحد سازد. در نهایت، با صبر و استقامت آنها در برابر شش جنگ تحمیلی دولت و قدرتمند شدن انصارالله و گسترش حوزة نفوذ آن در مناطق مختلف یمن و پیروزی آنها در نبردها، دولت از ادامة مقابله با آنها ناتوان شد و کاملاً از پا درآمد (محبشی، 1394، ص116-119).
با برکناری عبدالله صالح، منصور هادی رئيس‌جمهور يمن شد. منصور هادی تا سال 2014م در رأس قدرت بود؛ اما با نادیده گرفتن نتایج گفت‌وگوهای ملی از سوی وی و گسترش روزافزون فساد در دولت او، با فراخوان جنبش انصارالله، مردم به خیابان‌ها آمدند و با کنترل شهرها توسط انصارالله، ادارة شهرها به کمیته‌های مردمی واگذار شد (شیخ حسینی، 1394، ص22-23). با وجود تلاش انصارالله در گفت‌وگو با دولت براي تغییر سیاست‌های اعمالی‌اش، دولت راضی به تغییر سیاست‌هایش نشد و سرانجام منصور هادی در ژانویة 2015م استعفای خود را اعلام کرد (میراحمدی و احمدوند، 1393 و1394، ص162). پس از سرنگونی علی عبدالله صالح، تغییر قدرت به‌معنای واقعی رخ نداد و در واقع همان شخصیت‌های بانفوذ قبل از انقلاب در صحنة قدرت باقی ماندند (سماوی، 1394، ص141-142). طی سه سال حاکمیت عبدربه منصور هادی، نه‌تنها مردم به آرمان‌ها و مطالبات انقلابی خود دست نیافتند، بلکه با ناکارامدی دولت بر مشکلات سابق افزوده شد (پرندین، 1393، ص1). در سال‌های اخیر نیز این جنبش با تکیه بر مبانی و اصول عمیق فکری خود توانست به جریانی تأثیرگذار در داخل یمن و بازیگری قدرتمند در سطح منطقه تبدیل شود و منافع قدرت‌های بزرگ را به چالش بکشد. قدرت انصارالله در کنترل صنعا و بيشتر مناطق يمن و نیز به‌دلیل پیوند معنوی این جنبش با انقلاب اسلامی ايران، بر نگرانی و هراس آمريكايی‌ها و سعودی‌ها از شکل‌گیری دولت شيعی در يمن، تغيير موازنة قوا و تقويت محور مقاومت افزوده شد (صلاحی، 2001، ص3). این جنبش در زمينة پایبندی به دفاع از حقوق تمامی مستضعفان، توانست جریان‌ها، طائفه‌ها و مذاهب یمن را با خود همراه سازد (واسعی یمانی، 1436ق، ص21). انصارالله هم‌اکنون دارای تشکیلاتی سازمان‌یافته و دارای برنامه و مبناست که حول رهبری واحد حرکت می‌کند (لمالکی، 1394، ص186-188).
2. روش‌شناسی پژوهش
روش تحقیق در این مقاله، آمیخته با رویکرد کمی ـ کیفی است؛ بدین صورت که برای شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی (بخش کیفی تحقیق)، از روش «تحلیل مضمون» (Thematic Analysis) استفاده شده است و در بخش دوم، یعنی سنجش تأثیر شاخص‌های مقاومت اسلامی در اندیشة سیدعبدالملک الحوثی بر ژئوپلیتیک محور مقاومت (بخش کمی پژوهش)، آمار استنباطی و آزمون ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون سادة دومتغیره به‌کار گرفته شده است. جامعة آماری پژوهش، سخنان عبدالملک الحوثی دربارة شاخص‌های مقاومت اسلامی بوده و روش نمونه‌گیری به‌صورت قضاوتی انجام گرفته است. در بخش کمّی، با تدوین یک فرضیة اصلی با شش فرضیة فرعی، پیمایش نخبگانی به تعداد نه نفر از افراد صاحب‌نظر در حوزة مطالعات منطقه‌ای و امور نهضت‌ها صورت گرفت.
این مقاله، از جمله پژوهش‌های اکتشافی ـ توصیفی است كه از حیث نتیجة بنیادی، توانایی کاربردی را دارد و از نظر جمع‌آوری اطلاعات، کیفی است. بر اساس راهبرد، از روش تحلیل مضمون برای تحلیل داده‌ها و کدهای کلان به‌دست‌آمده از متن اصلی نقل‌قول‌ها و سخنان کدگذاری استفاده شده است. نمونة نقل‌قول‌ها در این مقاله، 22 عنوان از سخنان (22 عنوان سخنرانی) دبیرکل جنبش انصارالله است. دلیل انتخاب تعداد زیادی از بیانات در این نوشتار، حجم زیاد و گستردگی مباحث مربوط به مقاومت اسلامی و دشواری دسته‌بندی و انسجام علمی تمام آنها بود. با توجه به اینکه موضوع مقاله شاخص‌های مقاومت اسلامی در منظومة فکری سیدعبدالملک الحوثی است، سعی شده است كه بیشتر بیانات، مرتبط با این موضوع انتخاب شوند. البته این انتخاب و دقت در آن، نتایج اطمینان‌بخش‌تری را خواهد داشت. سپس مباحث کلیدی کدگذاری شده و از نقل‌قول‌ها و متن مضامین پایه شکل گرفته است.
3. الگوي مفهومی تحقیق
با توجه به مبانی و پیشینة نظری و تجربی تحقیق، الگوي مفهومی تحقیق به‌صورت زیر ترسیم می‌گردد:

نمودار 1. الگوي مفهومي تحقيق
4. دسته‌بندي و كدگذاري مضامين
در این بخش پس از بررسی دقیق و ترجمة سخنان عبدالملک حوثی از عربی به فارسی، مضامين مرتبط با شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن تجزیه و تحلیل گشته و شاخص‌های مرتبط با بحث استخراج شده است. براي دسته‌بندی و کدگذاری مضامین، در مرحلة اول با تجزیه و تحليل مضمون بیانات و متن، از متن اصلي مضمون‌هاي پايه‌اي به‌دست می‌آید. این گام از نوشتار، متن اصلی و سخنان دبیرکل جنبش انصارالله یمن است که نقل‌قول مستقیم از سخنان سیدعبدالملک الحوثی می‌باشد. البته این نقل‌قول‌ها پیش‌تر از ميان مطالب و سخنان متعدد انتخاب و در دسته‌های مورد نظر و در قالب كدهايي با شناسة مشخص، سازمان‌دهي شده‌اند. هر كدام از اين نقل‌قول‌ها حاوي مضموني است كه اين مضامين از کلام و صحبت‌های سیدعبدالملک بدرالدین اخذ شده‌اند و «مضامین پایه‌ای» مقاله هستند.
پس از استخراج مضامین پایه‌ای از سخنان اصلی، اقدام به دسته‌بندی و کدگذاری به‌منظور تبديل مضامين پایه‌ای به مضامین سازمان‌دهنده و در نهایت، استخراج مضامین فراگیر، اقدام شد که در جدول شمارة 1 نمایش داده شده است.
جدول 1. تبدیل مضمون پایه‌ای به مضامین سازمان‌دهنده و فراگیر
(منبع: استخراج از سخنان نه سال اخیر سیدعبدالملک الحوثی)
ردیف    مضامین پایه‏ای    مضامین سازمان‌دهنده    مضامین فراگیر
1    بازگشت به اسلام و قرآن به‌عنوان منبع جامع هدایت و امت‌ساز    جامعیت اسلام و مکتب دینی    معنویت و اسلام سیاسی
        هدایتگر و امت‌ساز بودن اسلام    
2    پذیرش عبودیت و بندگی خداوند و رد بندگی و عبودیت ستمگران و سلطه‌گران    اطاعت‌پذیری و تکلیف‌محوری    
        نفی طاغوت و سلطه‌ستیزی    
3    احساس مسئولیت در برابر خداوند، تاریخ و جامعه    مسئولیت‌پذیری دینی و اجتماعی    
4    احساس مسئولیت و تعهد به احقاق حق و اقامة عدل و ارزش‌ها        
5    استقامت و ایستادگی در برابر متجاوزان با اعتماد و توکل بر خداوند    مقاومت اسلامی    
        توکل و اعتماد به نصرت الهی    
6    حل مشکلات و پیروزی، در گرو بازگشت به اسلام    کارآمدی اسلام    
7    صاحب حق دانستن مردم در امور و شئون    حق تعیین سرنوشت مردم    مردم‌سالاری دینی و مردم‌پایگی
8    قدرت ، ابزاری برای خدمت به مردم ، نه تسلط و سیطره بر آنها    نظام سیاسی خدمتگزار    
        حکومت مردمی و ضد استبدادی    
9    جهاد، عامل حفظ عزت، استقلال و حقوق امت در برابر ظلم و طاغوت    جهاد برای عزت و استقلال    
        حفظ حقوق ملت در برابر استکبار    
10    اعتقاد به برقراری عدالت و مبارزه با استبداد و استکبار    استبدادستیزی و عدالت‌محوری    مبارزة استقلال‌خواهانه
        مبارزه با مستکبران    
11    تلاش برای دفاع از کرامت، آزادی و استقلال در برابر متجاوزان    حفظ استقلال و عدم وابستگی    
12    ساخت، استحکام و ارتقاي امت در درگیری و مواجهه با چالش‌ها و تهدیدها    ارتقاي تاب‌آوری در مواجهه با تهدیدها    

13
    مسئولیت کشورهای عربی و اسلامی در پایان‌دادن به ظلم و حل مشکل فلسطین    مسئولیت مسلمانان در قبال مسئلة فلسطین    
14    ایستادگی بر موضع اصولی و ایمانی در حمایت از آزادی ملت مظلوم فلسطین    اهتمام دینی و آرمانی به مسئلة فلسطین    
15    اعتقاد به رهایی از طاغوت و استکبار، تسلیم‌ناپذیری و عدم سازش با آن    سازش ناپذیری و رهایی بخشی    
16    افزایش و توسعة توانایی نظامی و قدرت موشکی و رسیدن به مرحلة بازدارندگی در برابر دشمن    ارتقاي قدرت نظامی و تسلیحاتی    توانمندی
دفاعی ـ نظامی
        افزایش توانایی و برد موشکی    
        توان راهبردی نظام دفاعی    
        توسعة تجهیزات و بازدارندگی    
17    مراقبت از همبستگی اجتماعی، انسجام و اتحاد و پرهیز از نزاع‌ها و اختلافات فرقه‌ای    پرهیز از تفرقه و انسجام ملی    هم‌گرایی و وحدت اسلامی
18    اعتقاد به همبستگی و رابطة برادری بین امت اسلامی و گسترش آن    همبستگی دینی    
        امت‌گرایی (امت واحده)    
19    پذیرش ولایت الهی، عامل هدایت، نصرت و عزت و پیروزی    ولایت و رهبری، عامل هم‌گرایی    
        ولایت‌پذیری، عامل نصرت    
20    آمریکا، منشأ فتنه و تجاوز و بزرگ‌ترین حامی رژیم صهیونیستی در توطئه برضد مردم فلسطین    توطئه و تجاوز آمریکا، گواهی بر حقانیت شعار یوم الصرخه    اشراف بر
سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای
        باور به حمایت آمریکا از رژیم صهیونیستی    
21    تلاش آمریکا و صهیونیسم برای سیطره بر مردم از طریق مفاسد و رذايل اخلاقی    درک هوشمندانه از شیوه‌های سلطة آمریکا    
22    تلاش قدرت‌های بزرگ در گمراهی و مهار ملت‌ها با تأثیرگذاری بر افکار و برداشت‌ها    نفوذ نظام سلطه و انحراف در ملت‌ها    
5. انجام مراحل تحلیل مضمون و ارائة یافته‌ها
در این تحقیق، جامعة آماری، داده‌های مضامین مربوط به شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در منظومة فکری سیدعبدالملک الحوثی است و روش نمونه‌گیری به‌صورت هدف‌دار می‌باشد. این روش نمونه‌گیری، علاوه بر سهولت در استخراج دستاوردها، نتایج اطمینان‌بخشی را به‌همراه دارد.
الف) تبديل مضامين و استخراج مضامین سازمان‌دهنده: با بررسی و تبدیل متن و نقل‌قول‌ها، مضامین پایه‌ای استخراج شدند. حاصل مضامین پایه، انتخاب 22 نمونه از نقل‌قول مستقیم از میان تعداد زیادی از سخنرانی‌های مختلف سیدعبدالملک بود، که با تبدیل مضامین پایه به مضامین سازمان‌دهنده، یک دسته‌بندی منسجم دربارة شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن به‌دست آمد.
ب) تبدیل مضامین سازمان‌دهنده به مضمون فراگیر: در این مرحله، از میان مضامین سازمان‌دهندة متعدد، باید به یک مضمون انتزاعی و عینی دست پیدا کرد. در این فرايند، مضامین اصلی از دل مضامین سازمان‌دهنده به چند مؤلفة اصلی می‌رسند که باید توصیف شوند.
ج) گزارش مضامین و توصیف نتایج: با بررسی و استخراج مضامین فراگیر، مقالة حاضر به شش مضمون فراگیر دست یافت که هر یک از مضامین به شرح ذيل توصیف خواهند شد:
ـ معنویت و اسلام سیاسی: مضمون مبتنی بر معنویت و اسلام سیاسی از مهم‌ترین شبکه مضمون اندیشة سیدعبدالملک الحوثی است. بازگشت به اسلام و قرآن به‌عنوان منبع جامع هدایت و امت‌ساز، همواره از اصول اساسی منظومة فکری سیدعبدالملک بوده و بر اساس آن، پذیرش سلطه و حاکمیت ظالمان و مستکبران نفی شده است. در این نگاه، حل مشکلات جامعه و پیروزی نهایی، در گرو بازگشت به اسلام و توکل و اعتماد به قدرت و نصرت الهی است.
ـ مردم‌سالاری: مردم‌سالاری دینی و مردم‌پایگی از مضامین مستخرج از بیانات سیدعبدالملک بوده است. در نگاه دبیرکل جنبش انصارالله، مردم در امور و شئون خود صاحب حق‌اند و حق تعیین سرنوشت مردم در منظومة فکری ایشان مورد احترام است. قدرت در نگاه رهبران انصارالله، ابزاری برای خدمت به مردم، اجرای عدالت و تأمین حقوق مردم در برابر ظلم و طاغوت است، نه ابزاری برای تسلط و سیطره بر آنها. این جنبش در عمل نیز نشان داده است که فی‌نفسه به‌دنبال قدرت نيست و به نظر مردم و سایر گروه‌ها احترام می‌گذارد.
ـ مبارزة استقلال‌خواهانه: مبتنی بر مضامین استخراج‌شده از بیانات سیدعبدالملک، مبارزه با مستکبران و حفظ استقلال از مؤلفه‌های مهم مقاومت اسلامی یمن است. بنابراین «مبارزة استقلال‌طلبانه» در شبکة مضامین نقش مهمی دارد. جنبش انصارالله یمن با اعتقاد به برقراری عدالت و مبارزه با استبداد و استکبار، همواره در پی دفاع از کرامت، آزادی و استقلال یمن در برابر متجاوزان و سلطه‌گران بوده است. البته این نگاه فقط منحصر به جامعه و مردم یمن نبوده و مسئولیت‌پذیری این جنبش در قبال امت اسلامی، به‌ويژه مردم فلسطین و حل مسئلة فلسطین و آزادی آن از ظلم و اشغالگری، همواره دغدغه و مورد اهتمام سیدعبدالملک بوده است.
ـ توانمندی دفاعی ـ نظامی: ارتقاي سطح توانمندی دفاعی ـ نظامی و قدرت بازدارندگی مقاومت اسلامی یمن در برابر نظام سلطة جهانی و متجاوزان منطقه‌ای، در سخنان الحوثی مشهود است. این جنبش در عمل نیز توانسته است با افزایش و توسعة توانایی نظامی خود ضربات سنگینی را بر متجاوزان وارد كند. جنبش انصارالله در حال حاضر با ارتقاي قدرت نظامی و تسلیحاتی و افزایش قدرت و برد موشکی، به قدرت بازدارندگی در برابر دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی دست یافته و بر قدرت و گسترة اثربخشی ژئوپلیتیک محور مقاومت افزوده است.
ـ هم‌گرایی و وحدت اسلامی: مراقبت از همبستگی اجتماعی، انسجام و اتحاد و پرهیز از نزاع‌ها و اختلافات فرقه‌ای در منظومة فکری سیدعبدالملک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این مؤلفه، عامل مهمی در پیروزی مقاومت اسلامی یمن در مواجهه با چالش‌های داخلی و تهدیدهای خارجی به‌شمار می‌آید. در کنار انسجام داخلی، همبستگی و رابطة برادری بین امت اسلامی و گسترش آن نیز مورد تأکید و اهتمام سیدعبدالملک است.
ـ اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای: در منظومة فکری ایشان، همواره آمریکا و رژیم صهیونیستی در رأس دشمنان واقعی بشریت و جهان اسلام قرار دارند که به‌دنبال استثمار جوامع و توطئه‌چینی و فتنه‌انگیزی در بین مسلمانان‌اند. رهبران انصارالله در عمل نیز نشان داده‌اند که بصیرت و بینش عمیقی دربارة دشمنان دارند و همواره اقدامات و برنامه‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی و عوامل منطقه‌ای آنها را رصد مي‌كنند و تحت اشراف خود دارند. این مؤلفه، عامل مهمی در موفقیت جنبش انصارالله یمن در مواجهه با بحران‌ها و چالش‌ها بوده است.
6. فرضیة بخش کمّی تحقیق
فرضیة اصلی تحقيق چنين است: شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن، بر ژئوپلیتیک محور مقاومت تأثیر دارد.
همان‌طورکه بیان شد، در این بخش پس از تدوین فرضیة اصلی با شش فرضیة فرعی، پیمایش نخبگانی با تعداد نه نفر از افراد صاحب‌نظر در حوزة مطالعات منطقه‌ای و امور نهضت‌ها صورت گرفت و سپس جهت سنجش رابطه و اثرپذیری متغیر وابسته از متغیرهای مستقل، مراحل بعدی انجام شد.
7. تحلیل یافته‌های استنباطی تحقیق در بخش کمّی
با بررسی پیش‌فرض‌ها می‌توان گفت که اولاً متغیرهای مستقل و متغیر وابسته دارای مقیاس اسمی هستند؛ ثانیاً متغیر ژئوپلیتیک محور مقاومت دارای توزیع نرمال است؛ ثالثاً رابطة بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته خطی است. بنابراین، آزمون مناسب برای سنجش رابطة بین آنها (متغیرهای مستقل و متغیر وابسته) ضریب همبستگی پیرسون است. جدول شمارة 2 نشان‌دهندة ضریب همبستگی بین متغیرهای مستقل (معنویت و اسلام سیاسی؛ مردم‌سالاری ديني و مردم‌پايگي؛ مبارزة استقلال‌خواهانه؛ توانمندی دفاعی ـ نظامی؛ هم‌گرایی و وحدت اسلامی؛ و اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای) و متغیر وابسته (ژئوپلیتیک محور مقاومت) است.

جدول 2. ضریب همبستگی پیرسون اثرپذیری ژئوپليتیک محور مقاومت از شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن
بر اساس سخنان سیدعبدالملک الحوثی
ردیف    متغیر مستقل    متغیر وابسته    مقدار آزمون    سطح معناداری
1    معنویت و اسلام سیاسی    ژئوپليتیک محور مقاومت    557/0    001/0
2    مردم‌سالاری دینی و مردم‌پایگی    ژئوپليتیک محور مقاومت    317/0    001/0
3    مبارزة استقلال‌خواهانه    ژئوپليتیک محور مقاومت    418/0    001/0
4    توانمندی دفاعی ـ نظامی    ژئوپليتیک محور مقاومت    414/0    001/0
5    هم‌گرایی و وحدت اسلامی    ژئوپليتیک محور مقاومت    383/0    001/0
6    اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای    ژئوپليتیک محور مقاومت    541/0    001/0
یافته‌های جدول شمارة 2 نشان می‌دهند که بین متغيرهاي مستقل (معنویت و اسلام سیاسی، مردم‌سالاری ديني و مردم‌پايگي، مبارزة استقلال‌خواهانه، توانمندی دفاعی ـ نظامی، هم‌گرایی و وحدت اسلامی، اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای) و متغيرهاي وابسته (ژئوپلیتیک محور مقاومت) همبستگی مثبت در حد بسیار زیاد وجود دارد و این همبستگی به‌لحاظ آماری معنادار است. به عبارت دیگر، با ارتقای متغيرهاي مستقل يادشده، تأثیر آنها بر ژئوپلیتیک محور مقاومت افزایش می‌یابد. با توجه به تجزیه و تحلیل‌های بالا، تمامی فرضیه‌های فرعی شش‌گانة تحقیق تأيید می‌شوند.
8. تحلیل رگرسیون خطی ساده (دومتغیره)
در این پژوهش، قبل از اجرای رگرسیون و تحلیل مسیر، میزان ارتباط بین یکایک متغیرهای مستقل و متغیر وابسته (ژئوپلیتیک محور مقاومت) بررسی شده است. قبل از انجام رگرسیون، لازم است پیش‌فرض‌های رگرسیون رعایت شود. اولین و مهم‌ترین پیش‌فرض، خطی بودن روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته است. بر اساس آنچه در ضریب پیرسون مطرح شد، روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته خطی است. همچنین توزیع متغیر وابسته نیز نرمال است. جدول شماره 3، ضرایب همبستگی سادة رفتار شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن را با ژئوپلیتیک محور مقاومت نشان می‌دهد. بررسی سطح معناداری متغیرها حاکی از رابطة معنادار متغیرهای مستقل با متغیر وابسته است.

جدول 3. ضریب رگرسیونی سادة رفتارهای ژئوپلیتیک محور مقاومت
متغیر وابسته

متغیرهای مستقل (شاخص‏ها)    ژئوپليتیک محور مقاومت
    ضریب همبستگی(R)    ضریب تعیین    ضریب بتا (β)    مقدار ثابت    سطح معناداری
معنویت و اسلام سیاسی    557/0    162/0    153/0    14/3    001/0
مردم‌سالاری دینی و مردم‌پایگی    317/0    149/0    134/0    12/4    001/0
مبارزة استقلال‌خواهانه    418/0    184/0    179/0    06/4    001/0
توانمندی دفاعی ـ نظامی    414/0    136/0    246/0    17/4    001/0
هم‌گرایی و وحدت اسلامی    383/0    188/0    149/0    45/2    001/0
اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌اي    541/0    156/0    266/0    5/14    001/0
نتایج به‌دست آمده از رگرسیون خطی ساده، حاکی از این است که از میان کل متغیرهای موجود در این پژوهش، تمامی شش متغیر مستقل با متغیر وابسته، رابطة معناداری دارند. از میان متغیرهای موجود (شاخص‌ها) در این جدول متغییر «هم‌گرایی و وحدت اسلامي» با ضریب تعیین 188/0 درصد بیشترین رابطه، و متغیر «توانمندی دفاعی ـ نظامی» با ضریب تعیین 136/0 درصد کمترین رابطه را با ژئوپلیتیک محور مقاومت دارد. ضریب بتای استاندارد نشان می‌دهد که متغیرهای اشراف بر سلطة جهانی و نفوذ منطقه‌ای، توانمندی دفاعی ـ نظامی و بازدارندگی، و مبارزة استقلال‌خواهانه، نسبت‌به متغیرهای دیگر در تعیین تغییرات ژئوپليتیک محور مقاومت نقش مهم‌تری را ایفا می‌كنند.
انصارالله یمن به‌رهبری سیدعبدالملک الحوثی به‌عنوان بازیگری غیردولتی/فروملی، از ابتدای حضور خود در عرصة سیاست و تحولات مؤثر در یمن توانسته است در فعالیت اجتماعی و سیاسی خود روند روبه‌توسعه داشته و دستاوردهایی را برای جنبش انصارالله یمن در کشور و ژئوپليتیک محور مقاومت به‌همراه داشته باشد. هدف اساسی مقاومت اسلامی انصارالله شکل‌دهی و سازمان‌دهی انقلابیون و تقویت مقاومت مردمی در برابر استکبار است. مهم‌ترین عامل شکل‌گیری تدریجی مقاومت این بود که نیروهای مردمی و هسته‌های مقاومت، توانایی دفاع از کشور را در برابر قدرت امپریالیستی ایجاد کنند و تثبیت نمایند. به همین منظور، هسته‌های مقاومت و نهضت‌های انقلابی در سراسر جهان اسلام و دنیا فعال شدند و مقاومت اسلامی انصارالله یمن در شرایط ویژه و پیچیده‌ای شکل گرفته و توسعه یافته است که این امر بر ژئوپليتیک محور مقاومت نیز اثرگذار بوده است. در تبیین نتایج تأثیرشناسی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن بر ژئوپليتیک محور مقاومت در زمینة «توسعه، تقویت محور مقاومت و تعمیق گفتمان محور مقاومت» به‌صورت روش کمّی پیمایشی نتایج مهم و جدیدی را به‌همراه داشته است. با عنایت به پیچیدگی و سیال بودن تحولات در عرصة منطقه‌ای و بین‌المللی و اثرگذاری و اثرپذیری محور مقاومت از آن، مقاومت اسلامی دستاورد و موفقیت‌هایی را داشته است. بر اساس سنجش تأثیرشناسی شاخص‌های مقاومت اسلامی انصارالله بر ژئوپليتیک محور مقاومت، نتایج حاکی از آن است که دستاوردهای مقاومت اسلامی یمن بر متغیر وابسته، یعنی ژئوپليتیک محور مقاومت اثربخش بوده است. میان ژئوپليتیک محور مقاومت و شاخص‌های شش‌گانه رابطة مثبت و مستقیمی وجود دارد؛ يعنی با ارتقاي تعمیق، توسعه و تقویت هر یک از شاخص‌های مقاومت اسلامی، ژئوپليتیک محور مقاومت نیز بهبود و ارتقا می‌یابد.
یکی از مهم‌ترین یافته‌های تحقیق حاضر، تأثیر مثبت برتری عوامل معنوی و مقاومت اسلامی یمن بر محور مقاومت بوده است. انسان‌های معنوی و باایمان، یک جنبش و سازمان معنوی را شکل می‌دهند. سازمانی که اعضای آن مؤمن و دین‌مدار باشند و احکام اسلامی و ارزش‌های دینی مبنای حرکت آن باشد، به‌طور قطع مجموعه‌ای خواهد بود که در آن نظام، دین حاکم است. در واقع، بین «نظام باورهای جنبش» و «نظام عملکردهای آن» پیوستگی عمیقی وجود دارد. در سازمان معنوی، جهت‌گیری‌های اساسی و کلان را اسلام مشخص می‌کند. در نظام فکری نشئت‌گرفته از ایمان دینی، حفظ خود اسلام، قرآن و ارزش‌های دینی و الهی در اولویت اول قرار دارد و مؤمنان و اعضای آن باید با بذل مال و جان خود در این مسیر تلاش کنند. بنابراین، باورهای عمیق اسلامی و ارتقای معنویت در بین اعضای مقاومت اسلامی یمن با شکل دادن یک فرهنگ اصیل مقاومت و روحیة ایثار و شهادت‌طلبی در بدنة جنبش اسلامی می‌تواند راه‌حلی برای افزایش امنیت محور مقاومت به‌شمار آید.
علاوه بر آن، توجه به مردم‌سالاری دینی و نقش مردم در تعیین سرنوشت یمن از سوی رهبران انصارالله، به‌عنوان یک پشتوانة قابل اتکا و مؤثر، در قدرت‌یابی، افزایش توان ایستادگی، مدیریت بحران‌های داخلی و توسعة نفوذ جنبش انصارالله یمن، و به‌تبع آن در گسترش ژئوپلیتیک محور مقاومت مؤثر خواهد بود.
از سوی دیگر، مبارزة استقلال‌طلبانه به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی گفتمان مقاومت اسلامی یمن، این جنبش را در مبارزه با استبداد و استکبار و دفاع از کرامت، آزادی و حفظ استقلال یمن در برابر متجاوزان و سلطه‌گران یاری مي‌رساند و موجب می‌شود تا دربارة استقلال و آزادی سایر مسلمین و جوامع اسلامی از سلطة مستکبران و ظلم اشغالگران احساس مسئولیت كنند و در راستای آزادی و استقلال امت اسلامی تلاش و اعلام آمادگی نمایند. این امر موجب می‌شود تا جغرافیای محور مقاومت به جغرافیای جهان اسلام پیوند خورد و بر گستره و میزان قدرت ژئوپلیتیک این محور افزوده شود.
علمای علم سیاست، توانمندی نظامی انصارالله در عرصة قدرت نظامی، دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی را نمایندۀ قدرت ملّی مي‌دانند و به آن اهمیت فراوانی می‌دهند. دلیل این اهمیت، به نقش قدرت دفاعی و اطلاعاتی در تأمین امنیت و برقراری صلح و آرامش برمی‌گردد. بر اساس دستور الهیِ «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ» (انفال: 60)، اگر دشمن مسلمانان و کشور اسلامی یک قدرت جهانی باشد، باید سطح قدرت دفاعی مسلمانان، افزون بر آن قدرت جهانی باشد. در حال حاضر، ارتقاي سطح توانمندی دفاعی ـ نظامی و قدرت بازدارندگی مقاومت اسلامی یمن در برابر نظام سلطة جهانی و متجاوزان منطقه‌ای در سخنان الحوثی مشهود است. جنبش انصارالله در عمل توانسته است با ارتقاي قدرت نظامی و تسلیحاتی و افزایش قدرت و برد موشکی، به قدرت بازدارندگی در برابر دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی دست یابد و بر قدرت و گسترة اثربخشی ژئوپلیتیک محور مقاومت بیفزاید.
با عنایت به شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن، تأیید و تصدیق داده‌های کمّی دربارة استعداد و توانایی مقاومت جنبش انصارالله، به‌نظر می‌رسد كه مقاومت اسلامی یمن توانایی قدرت‌گیری، توسعه و نقش‌آفرینی در محور مقاومت را در آینده به‌صورت چشمگیری توسعه خواهد داد. احاطه و اشراف بر سلطة جهانی و منطقه‌ای استکبار، از نشانه‌های مهم و ممتاز این نهضت در منطقه است. احساس مسئولیت در قبال تحولات منطقه، اهتمام به استقلال کشور از قدرت‌های بزرگ به‌ويژه آمریکا، دغدغه دربارة وابستگی برخی قدرت‌های منطقه‌ای به غرب و آمریکا، اهتمام دینی و آرمانی به حل مسئلة فلسطین و آمادگی برای حمایت از ملت فلسطین و آزادی و استقلال آن، از جمله موارد احساس مسئولیت سیدعبدالملک به‌عنوان رهبری جنبش انصارالله یمن نسبت‌به امت اسلامی در گسترة جهان اسلام است. با در نظر گرفتن این مؤلفه‌ها، به‌جرئت می‌توان گفت که این جنبش می‌تواند بر عمق‌بخشی گفتمانی مقاومت اثر بگذارد و در گسترة ژئوپلیتیک محور مقاومت نقش‌آفرینی كند.
ایجاد وحدت بین مسلمین و در نتیجه آگاهی امت اسلامی، توجه و آگاهی‌بخشی دربارة فتنه‌آفرینی و تلاش قدرت‌های بزرگ در گمراهی و مهار ملت‌ها، تضعیف جایگاه امنیتی رژیم صهیونیستی، برچیده شدن طومار تروریسم و سلطة استکبار، از دیگر مصادیق توسعه و عمق‌بخشی گفتمان مقاومتی است. پیش از انقلاب اسلامی ایران، سیاست‌های بلوک شرق و غرب در سیاست‌زدایی از اسلام و اسلام‌زدایی از سیاست بود. با پیروزی انقلاب اسلامی، تحول در چنین رویکردی در دنیا پديد آمد و کارآمدی اسلام در عرصة سیاسی را نشان داد. امروزه ژئوپليتیک اسلام سیاسی در پرتو انقلاب اسلامی شکل گرفته است و اسلام سیاسی از مهم‌ترین تأثیرات انقلاب اسلامی در زمینة عمق‌بخشی انقلاب اسلامی در نهضت‌ها و جنبش‌های اسلامی است.
مشی مبارزاتی جنبش انصارالله نیز مبتنی بر مقاومت‌محوری مسالمت‌آمیز است و خشونت‌محور نیست؛ چراکه گفتمان مقاومت در یمن بر آموزه‌های اسلامی تأكيد دارد. بیشترین تمرکز این گفتمان بر اسلام‌گرایی و اسلام‌خواهی است. در واقع، محور مرکزی این گفتمان، اسلام‌خواهی است و بر مبنای تبعیت از آموزه‌های اسلام شکل گرفته است. در قیام اخیر مردم یمن نيز عنصر اسلام‌خواهی در شعارها قابل مشاهده است. اسلام و احکام اسلامی همواره در اندیشه‌های رهبر جنبش انصارالله دغدغه و مسئلة اصلی بوده است. بنابراین، گفتمان مقاومت اسلامی یمن ضمن تأکید بر ایستادگی در برابر استکبار و نظام سلطه، همواره خود را گفتمانی صلح‌طلب معرفی کرده است. در مورد قیام اخیر مردم یمن، این عنصر بیش از سایر عناصر مشهود بود. از زمانی که مردم این کشور در اعتراض به ناکارآمدی دولت، تظاهرات خود در صنعا را شروع کردند، همواره بر مسالمت‌آمیز بودن تظاهرات تأکید داشتند و به همگان نشان دادند که این جنبش، نه‌تنها یک گروه با بلوغ سیاسی بالاست، بلکه به هر قیمتی حاضر به دستیابی به اهدافش نیست و خشونت را به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف نفی می‌کند.
شاید بتوان فلسفة وجودی گفتمان مقاومت در یمن را مقابله با گفتمان سلطه تعریف کرد. در واقع، این گفتمان زمانی قوام یافت که در مقابل خود، نظام و گفتمانی به‌نام سلطه را یافت که فارغ از هرگونه چهارچوب اخلاقی به ملت‌ها ظلم می‌کند. گفتمان مقاومت پاسخی به این ظلم و جور بود. از سوي دیگر، از آنجایی‌که این گفتمان بر روی اسلام‌خواهی، آزادی‌خواهی، استقلال‌طلبی و صلح‌طلبی تأکید می‌کند، کاملاً مشخص است که با هرگونه استکبار و استبدادی مخالف است. بنابراین، تا زمانی که استکبار و سلطه در پهنة جغرافیای امت اسلامی حضور داشته باشد، گفتمان مقاومت اسلامی در قالب مقاومت جنبش‌های اسلامی ظهور خواهد یافت و بر توان و گسترة ژئوپلیتیک محور مقاومت خواهد افزود.
نتیجه‏گیری
در این مقاله، مفاهیم نظری و ادبیات پژوهش جهت شناسایی دقیق شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن بررسی شد. پیشینة جنبش انصارالله نیز براي تبیین ماهیت گفتمان مقاومت اسلامی یمن و کمک به فهم شاخص‌های مقاومت در منظومة فکری سیدعبدالملک مورد اشاره قرار گرفت.
هدف مقاله، شناسایی شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در منظومة فکری سیدعبدالملک الحوثی و تأثیر آن بر ژئوپليتیک محور مقاومت بوده است. جنبش انصارالله به‌رهبری عبدالملک بدرالدین به‌عنوان بخشی از محور مقاومت اسلامی، بر قدرت و گسترة ژئوپليتیک این محور افزوده است. این جنبش در سال‌های اخیر توانست با تکیه بر مبانی و مؤلفه‌های اساسی گفتمان مقاومت اسلامی به ایستادگی در برابر تجاوز ائتلاف خارجی استمرار بخشد و روزبه‌روز بر توانمندی‌ها و منابع قدرت خود بیفزاید؛ به‌طوری‌که به‌عنوان یکی از اضلاع اصلی محور مقاومت با دستیابی به قدرت بازدارندگی، توانسته است قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را با چالش مواجه سازد.
در اين مقاله سعي شد تا در راستاي پرسش اصلي پژوهش، شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن در اندیشة سیدعبدالملک الحوثی دسته‌بندی شود. يكي از جنبه‌هاي نوآوری اين مقاله است كه علاوه بر استفاده از روش تحلیل مضمون و استخراج مضامین پایه از تعداد زیادی از سخنرانی‌هاي چند سال اخیر سیدعبدالملک الحوثی، تأثیر آنها بر ژئوپليتیک محور مقاومت نیز مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج تحلیل مضمون مقاومت مبتنی بر سخنان دبیرکل جنبش انصارالله و بر اساس فراوانی کدها نشان داد كه شاخص‌های مقاومت اسلامی یمن مشتمل بر شش بعد یا حیطه و 22 مؤلفه است که هر یک در این مقاله بر اساس روش تحلیل مضمون شناسایی و تأیید شدند. لزوم استخراج، شناسایی و بررسی این مؤلفه‌ها و شاخص‌ها، علاوه بر ارائة الگوی مقاومت جنبش انصارالله و حفظ و تداوم گفتمان مقاومتی این جنبش، جایگاه انصارالله یمن را در سطح منطقه و ژئوپلیتیک محور مقاومت ارتقا خواهد داد. با عنایت به ژئوپليتیک محور مقاومت و جايگاه انصارالله در گسترش و افزایش قدرت اثرگذاری آن، نقش معنویت و باور اين جنبش به اسلام سیاسی و اشراف آن بر سلطة جهانی حائز اهمیت است. بر اساس نتایج کمّی، تا زمانی که ماهیت دینی و معنوی مقاومت یمن و باور عمیق آن به جامعیت اسلام سیاسی و بینش و بصیرت آن در زمينة دشمن‌شناسی حفظ شود، نه‌تنها مقاومت پایدار و مستمر خواهد ماند، بلکه موجب توسعه و تعمیق آن در گسترة ژئوپليتیک محور مقاومت خواهد شد.