سال پانزدهم، شماره اول، پياپي 29، بهار و تابستان 1402، ص79-96

صفدر الهي‌راد/ استاديار گروه كلام و فلسفة دين مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)     elahi@iki.ac.ir
دريافت: 10/07/1401 ـ پذيرش: 19/10/1401
چکيده
«مشروعيت سياسي» به‌منزله مهم‌ترين مسئله کلام سياسي اسلام، حجم عظيمي از مباحث سياسي متکلمان اسلامي را به خود اختصاص داده است. نظريه «انتخاب» با قالب‌هاي گوناگون، يکي از مهم‌ترين ديدگاه‌هاي مشروعيت در کلام سياسي اهل‌سنت به‌شمار مي‌رود. يکي از اين قالب‌ها «انتخاب اهل حلّ و عقد» است؛ به اين معنا که وقتي شخصي از سوي ـ حتي ـ يک تن از اهل حل و عقد انتخاب گردد، امامت و حکومت وي داراي مشروعيت خواهد بود. سؤالات اساسي اين است که متکلمان اهل‌‌سنت چه کساني را «اهل حلّ و عقد» مي‌دانند؟ چه تعدادي از افراد براي صدق اين مفهوم لازم است؟ ادله ايشان بر اثبات مشروعيت از طريق اهل حل و عقد چيست؟ آيا ملاک‌ها و ادله ايشان قابل دفاع است؟ اين مقاله که با رويکرد توصيفي ـ تحليلي و روش «عقلي» و «نقلي» و با استفاده از منابع معتبر کلامي، حديثي و تاريخي اهل‌‌سنت تدوين شده، به تحليل مسائل مزبور پرداخته و به اين نتيجه رسيده که اصل ديدگاه و ادله ايشان با اشکالاتي اساسي مواجه است و حتي براساس منابع خودشان نيز قابل دفاع نيست.

کليدواژه‌ها: مشروعيت سياسي، اهل حلّ و عقد، کلام سياسي، امامت، حاکم.